Ukierunkowanie aktywacji wiedzy. Rozkładanie na elementy, analizowanie, kodowanie, reprezentowanie, decydowanie, co jest istotne i na czym skupić myślenie:rozpoznawanie kluczowych aspektów, atrybutów, cech, rysów,obserwowanie obiektów (zdarzeń, zjawisk, stworzeń, rzeczy),porównywanie i przeciwstawianie,zbieranie, utrwalanie, reprezentowanie.Dopasowywanie, łączenie, syntetyzowanie, dostrzeganie wzorców, formowanie pojęć, scalanie:organizowanie informacji,klasyfikowanie i kategoryzowanie,zbieranie,wnioskowanie,przewidywanie, stawianie hipotez.Posługiwanie się wiedzą w celu zrozumienia problemów i sytuacji o rosnącej złożoności i odpowiedniego działania:decydowanie,rozwiązywanie problemów,dociekanie i prowadzenie badań.Dywergencyjne wykorzystanie wiedzy w celu wytworzenia nowych i urozmaiconych form rozumienia:wyobrażanie,wyrażanie, tworzenie,odkrywanie,
ZŁOŻONOŚĆ MYŚLENIA
Tak jak Resnick, Hyde i Bizar podkreślają złożoność myślenia. Ważne jest dla nich także myślenie o myśleniu prowadzone w kontekście merytorycznym i sytuacyjnym, bo aczkolwiek procesy myślowe są do siebie pod wielu względami podobne, to różnią się jednak w zależności od tego, co jest przedmiotem myślenia. Inaczej myślimy o matematyce, inaczej o poezji.Procesy myślenia są zbyt złożone, żeby można było uczyć ich metodami właściwymi dla nauczania prostych pojęć i umiejętności. Bez wątpienia procesy i umiejętności myślenia nadają się do nauczania, a większość programów i kursów na ten cel nastawionych w dużej mierze opiera się na dyskursie i dyskusji.
SŁOWNIKOWE DEFINICJE
Słownikowe definicje dyskursu i dyskusji są niemal identyczne: uporządkowana interakcja (wymiana) werbalna oraz wyrażanie myśli na jakiś temat. Nauczyciele chętniej mówią o dyskusji, żeby określić sposoby, jakimi posługują się w celu zachęcenia uczniów do interakcji werbalnych. Naukowcy wolą posługiwać się terminem „dyskurs”, żeby wskazać na zainteresowanie nie tyle określonymi procedurami, co ogólniejszymi wzorcami wymiany i komunikacji występującymi w klasie szkolnej. W tym miejscu będziemy mówić o dyskursie, mając na względzie komunikację werbalną w klasie;, kiedy przejdziemy do sposobów postępowania nauczyciela, wrócimy do terminu „dyskusja”.
W CODZIENNYCH SYTUACJACH
Pomyślmy przez chwilę o tych jakże licznych codziennych sytuacjach, które wymagają od uczestników posługiwania się językiem i procesami komunikacyjnymi. Przyjaźnie zostają nawiązane, a potem podtrzymywane w przeważającej mierze dzięki komunikowaniu się, rozmowom, zwierzeniom. Powiada się, że każda rodzina ma swoją własną historię, której tworzywem są właściwe jej wzorce dyskursu, przybierające niekiedy nawet formę sekretnego kodu, tak naturalne dla członków rodziny, a dziwaczne dla obcych. W kulturze młodzieżowej w ogóle, podobnie jak w kulturze każdej młodzieżowej paczki, funkcjonują specjalne wzorce komunikacyjne potrzebne dla utrzymania tożsamości i spójności grupy.
DYSKURS WERBALNY
Żadne przyjęcie ani towarzyskie spotkanie nie potrwałoby długo, gdyby zgromadzeni na nich ludzie nie mogli wypowiadać się sami i słuchać cudzych wypowiedzi. Narastająca popularność telewizyjnych „gadanych widowisk” (talk show) stanowi dodatkowy dowód na to, że interakcje słowne są najważniejszym sposobem komunikowania się. Dyskurs werbalny zajmuje także w klasie pozycję centralną. Courtney Cazden, jeden z najwybitniejszych znawców dyskursu szkolnego, napisał: „większa część nauczania zachodzi za pośrednictwem mowy” (1986, s. 432). Język mówiony jest dla uczniów narzędziem komunikowania tego, co już wiedzą, i nadawania znaczeń na podstawie nowo przyswajanej wiedzy. Wpływa na procesy umysłowe uczniów i buduje ich poczucie tożsamości jako osób uczących się i członków społeczności klasowej.
DYSKURS I POZNANIE
Logika i język pozostają w bardzo silnym związku. Umiejętności językowe, podobnie jak logiczne, pozwalają analizować, rozumować dedukcyjnie i indukcyjnie, wyprowadzać poprawne wnioski na podstawie posiadanej wiedzy. Dyskurs stanowi dla uczniów jeden ze sposobów ćwiczenia procesów myślenia i doskonalenia umiejętności poznawczych. Ładnie wyraziła to Mary Budd Rowe (1986, s. 43): „Zawiła myśl, aby dojrzeć, potrzebuje wielu rozmów i wspólnych doświadczeń. To poprzez mówienie o tym, co uczyniliśmy i widzieli oraz jaki użytek zrobiliśmy z naszych doświadczeń, myśl rozrasta się, nabiera szlachetnych kształtów, aż w końcu owocuje nowymi problemami i nowymi odkryciami”.Dyskurs można traktować jako eksternalizację myślenia, to jest uzewnętrznienie niewidocznych myśli.