Ukierunkowanie aktywacji wiedzy. Rozkładanie na elementy, analizo­wanie, kodowanie, reprezentowanie, decydowanie, co jest istotne i na czym skupić myślenie:rozpoznawanie kluczowych aspektów, atrybutów, cech, rysów,obserwowanie obiektów (zdarzeń, zjawisk, stworzeń, rzeczy),porównywanie i przeciwstawianie,zbieranie, utrwalanie, reprezentowanie.Dopasowywanie, łączenie, syntetyzowanie, dostrzeganie wzor­ców, formowanie pojęć, scalanie:organizowanie informacji,klasyfikowanie i kategoryzowanie,zbieranie,wnioskowanie,przewidywanie, stawianie hipotez.Posługiwanie się wiedzą w celu zrozumienia problemów i sytuacji o rosnącej złożoności i odpowiedniego działania:decydowanie,rozwiązywanie problemów,dociekanie i prowadzenie badań.Dywergencyjne wykorzystanie wiedzy w celu wytworzenia nowych i urozmaiconych form rozumienia:wyobrażanie,wyrażanie, tworzenie,odkrywanie,

Tak jak Resnick, Hyde i Bizar podkreślają złożoność myślenia. Ważne jest dla nich także myślenie o myśleniu prowadzone w kontekście merytory­cznym i sytuacyjnym, bo aczkolwiek procesy myślowe są do siebie pod wielu względami podobne, to różnią się jednak w zależności od tego, co jest przedmiotem myślenia. Inaczej myślimy o matematyce, inaczej o poezji.Procesy myślenia są zbyt złożone, żeby można było uczyć ich metodami właściwymi dla nauczania prostych pojęć i umiejętności. Bez wątpienia pro­cesy i umiejętności myślenia nadają się do nauczania, a większość progra­mów i kursów na ten cel nastawionych w dużej mierze opiera się na dyskur­sie i dyskusji.

Słownikowe definicje dyskursu i dyskusji są niemal identyczne: uporząd­kowana interakcja (wymiana) werbalna oraz wyrażanie myśli na jakiś temat. Nauczyciele chętniej mówią o dyskusji, żeby określić sposoby, jakimi posłu­gują się w celu zachęcenia uczniów do interakcji werbalnych. Naukowcy wolą posługiwać się terminem „dyskurs”, żeby wskazać na zainteresowanie nie tyle określonymi procedurami, co ogólniejszymi wzorcami wymiany i ko­munikacji występującymi w klasie szkolnej. W tym miejscu będziemy mówić o   dyskursie, mając na względzie komunikację werbalną w klasie;, kiedy przejdziemy do sposobów postępowania nauczyciela, wrócimy do terminu „dyskusja”.

Pomyślmy przez chwilę o tych jakże licznych codziennych sytuacjach, które wymagają od uczestników posługiwania się językiem i procesami ko­munikacyjnymi. Przyjaźnie zostają nawiązane, a potem podtrzymywane w przeważającej mierze dzięki komunikowaniu się, rozmowom, zwierzeniom. Powiada się, że każda rodzina ma swoją własną historię, której tworzywem są właściwe jej wzorce dyskursu, przybierające niekiedy nawet formę sekret­nego kodu, tak naturalne dla członków rodziny, a dziwaczne dla obcych. W kulturze młodzieżowej w ogóle, podobnie jak w kulturze każdej młodzie­żowej paczki, funkcjonują specjalne wzorce komunikacyjne potrzebne dla utrzymania tożsamości i spójności grupy.

Żadne przyjęcie ani towarzyskie spotkanie nie potrwałoby długo, gdyby zgromadzeni na nich ludzie nie mogli wypowiadać się sami i słuchać cudzych wypowiedzi. Narastająca popular­ność telewizyjnych „gadanych widowisk” (talk show) stanowi dodatkowy dowód na to, że interakcje słowne są najważniejszym sposobem komuniko­wania się. Dyskurs werbalny zajmuje także w klasie pozycję centralną. Courtney Cazden, jeden z najwybitniejszych znawców dyskursu szkolnego, napisał: „większa część nauczania zachodzi za pośrednictwem mowy” (1986, s. 432). Język mówiony jest dla uczniów narzędziem komunikowania tego, co już wiedzą, i nadawania znaczeń na podstawie nowo przyswajanej wiedzy. Wpły­wa na procesy umysłowe uczniów i buduje ich poczucie tożsamości jako osób uczących się i członków społeczności klasowej.

Logika i język pozostają w bardzo silnym związku. Umiejętności języko­we, podobnie jak logiczne, pozwalają analizować, rozumować dedukcyjnie i indukcyjnie, wyprowadzać poprawne wnioski na podstawie posiadanej wie­dzy. Dyskurs stanowi dla uczniów jeden ze sposobów ćwiczenia procesów myślenia i doskonalenia umiejętności poznawczych. Ładnie wyraziła to Mary Budd Rowe (1986, s. 43): „Zawiła myśl, aby dojrzeć, potrzebuje wielu rozmów i wspólnych doświadczeń. To poprzez mówienie o tym, co uczyni­liśmy i widzieli oraz jaki użytek zrobiliśmy z naszych doświadczeń, myśl rozrasta się, nabiera szlachetnych kształtów, aż w końcu owocuje nowymi problemami i nowymi odkryciami”.Dyskurs można traktować jako eksternalizację myślenia, to jest uzewnę­trznienie niewidocznych myśli.